HISTORIA, PRZYRODA, OBRZĘDY (Źródło: Album "Gmina Nowa Wieś Lęborska", Wydawnictwo Bernardinum, ISBN 978-83-8127-693-1)
Historia
Pierwsze zapiski o miejscowości pochodzą z lat 1335-1341 i stanowiły one wówczas dobro przyboczne Redkowic. Najstarszym rodem szlacheckim był tu ród Pirchów (Pierzchów), który był właścicielem majątku, prawdopodobnie już od roku 1523. W 1658 roku Pirchowie reprezentowali Chocielewko podczas hołdu Benedykta i Jerzego Pierzchów. W 1640 roku Jerzy Pierzcha wzniósł tu luterańską kaplicę i wymógł na swoich poddanych uczęszczanie do niej. Między 1784 a 1794 rokiem pojawili się tu von Breitenbachowie jako współwłaściciele majątku. Opis Brüggemanna sporządzony w 1784 roku przedstawia Chocielewko jako wieś położoną nad rzeką Łebą posiadającą folwark, 4 chłopów, 5 zagrodników, 1 nauczyciela i 12 domów, a także kaplicę grobową z cmentarzem, gdzie mieszkańcy Chocielewa i Witoradza chowali zmarłych. Kiedy w końcu XIII wieku zmarła kapitanowa von Hoym – ostatnia z rodu Breitenbrach, zakończyło się panowanie obu rodzin współwłaścicieli Chocielewka. W 1804 roku jako jedynego właściciela wymienia się Köhna von Jaskiego, który był szczególnie aktywny w powiecie lęborskim w tworzeniu Landwehry w 1818 roku. Majątek Chocielewka szacowano wówczas na 14 000 talarów. Potomkowie Köhna von Jaskiego utrzymywali tę posiadłość do roku 1836, a następnie sprzedali ją Wilhelmowi Kaiserowi. Jako ostatnich właścicieli przed rokiem 1911 wymienia się:
• Jana Fryderyka Wilhelma Kaisera,
• w roku 1876 wdowę po nim,
• w roku 1897 Eugenię Kaiser,
• od 1 VIII 1905 roku Jerzego von Zitzewitz.
W roku 1911 Chocielewko było okręgiem folwarcznym, zaś w roku 1911 dobra te nabyło Pomorskie Towarzystwo Rolnicze, aby podzielić je na gospodarstwa indywidualne.
Dawny Witoradz był też nazywany krótko (po II wojnie światowej) Chocielewkiem. Była to stara osada sprzed zaboru krzyżackiego. Na podstawie dokumentu mistrza zakonu
Dytryka z Altenburga z około 1335 – 1341 roku można stwierdzić, że mieścił się tu wiecowy ośrodek opola (dawna gmina). Pierwsze wzmianki dotyczące właścicieli Witoradza pochodzą z roku 1658. Właścicielami byli wówczas Pirchowie. W roku 1756 większość Witoradza była w rękach Króla Naczmiera. Do roku 1778 Witoradz, należał do ziemi lęborsko–bytowskiej, a następnie został przekazany w lenno elektorowi brandenburskiemu Fryderykowi Wilhelmowi. W roku 1778 ówczesny właściciel Bogusław Fryderyk Breitenbach otrzymał oczynszowany zapis państwowy na założenie fermy mlecznej, zbudowanie młyna, meliorację mórg i mokradeł. Już od roku 1879 zastanawiano się nad złączeniem Witoradza i Chocielewa w jedną miejscowość. Jednakże nieformalny podział na Chocielewko Górne (Witoradz) i Dolne (Chocielewo), trwa do dziś.
Zabytki
- We wsi znajduje się pozostałość po dworze szlacheckim z około 1800 roku (obecnie dom nr 51), należący między innymi do Pirchów, z dwiema narożnymi oficynami, z których jedną rozebrano po II wojnie światowej. Najstarsza jest część środkowa. Drzwi wejściowe uformowane są według mody klasycystycznej.
- Ciekawy jest również kościół z lat 1922 – 1926, zbudowany z inspiracji marszałka polnego Augusta von Mackensena, aby upamiętnić poległych w I wojnie światowej mieszkańców wsi. Do ciekawych elementów wyposażenia należą: witraże o militarnej treści, polichromowana empora oraz szklane mozaiki.
- Przy drodze (na polu między Redkowicami a Chocielewkiem) znajduje się głaz narzutowy z wybitym kursywą gotycką napisem „Bismarck”. Obwód jego wynosi 8,60 m, wysokość nad ziemią 1m, szerokość na osi północ – południe 2 m, długość na osi wschód – zachód 3, 20 m.
Legendy
Kamień Czarownic pod Chocielewkiem - szerokości 2 m, wysokości 1 m i obwodzie 8,6 m. W latach międzywojennych wybito na nim gotycką kursywą napis „Bismarck”. Jako domniemane miejsce spotkań czarownic otrzymał on od mieszkańców miano Kamienia Czarownic. Jest to jeden z mniej okazałych bloków eratycznych ziemi lęborskiej.
RADA SOŁECKA, kadencja 2024-2029:
Sołtys: Kielas Agnieszka tel. 609 039 518
Rada Sołecka: Anna Rompa, Maria Grzenkowicz, Karolina Gosz, Henryk Lange, Michał Ulenberg, Anna Ostrowska, Marzena Goike-Bugała, Żaneta Pająk oraz Sylwię Ellwart.
Wykaz ostatnich inwestycji realizowanych w sołectwie:
